Zeven Uur Geweldig Toneel

Simon van den Berg

Waarom een boek bewerken voor toneel als het niet nodig is? The great Gatsby van F. Scott Fitzgerald, de ultieme Grote Amerikaanse Roman is prima in zeven uur integraal voor te lezen. De New Yorkse theatergroep Elevator Repair Service kwam op het idee door de avant-gardekomiek Andy Kaufman, die in publieksvijandige buien tijdens optredens wel eens het hele boek wilde voordragen.

Publieksvijandig is echter het laatste wat de voorstelling Gatz geworden is.

Toegegeven, zeven uur is lang voor een theatervoorstelling, maar wie de moeite neemt wordt beloond met adembenemend goed theater. Deze toch al bijzonder geslaagde editie van het Holland Festival heeft er een hoogtepunt bij.

Het decor is een onbestemd kantoor dat duidelijk betere tijden heeft gekend, vol met krakkemikkige stellingkasten en kartonnen archiefdozen.

Nick is de bezitter van de enige computer. Als die de geest geeft en Nick dus even niets te doen heeft, valt zijn oog op een beduimeld exemplaar van The great Gatsby en begint hij hardop te lezen. Het duurt niet lang voordat de gebeurtenissen in het kantoor gaan lijken op die in het boek en zijn collega’s de dialogen van de personages spreken.

De saaiheid van het kantoorleven wordt de pendant van de verveling van de decadente personages in de roaring twenties uit het boek. De affaires van de personages worden de geheime liefdes tussen collega’s; de vriendschappelijke gesprekken tussen Gatsby en Nick zijn tegelijkertijd ongewenste ontboezemingen van een baas tegenover een werknemer.

Die meerduidigheid wordt ongelooflijk knap gespeeld door de dertien acteurs. Scott Shepherd als Nick is een magistrale verteller die het hypnotische ritme van deze marathonvoorstelling met ogenschijnlijk gemak draagt.

Aan het eind heeft Sheperd niets meer nodig: geen medespelers, geen requisieten, zelfs het boek dat hij de hele voorstelling in zijn hand heeft gehouden heeft hij dichtgeslagen.

Hij vertelt de afloop van het verhaal, simpel en helder, en laat het publiek achter met de melancholieke leegte die hoort bij het einde van iets groots.

Want vóór alles is Gatz een voorstelling over de aanstekelijke lol van het lezen. Over de ontdekking van een goed boek dat móet worden uitgelezen, ten koste van werk, eten en slaap.

Over de periodes dat lezen de eerste levensbehoefte is, dag en nacht in elkaar overlopen en er geen rust is voor de laatste pagina is omgeslagen.